نکاتی در مورد انتخاب روغن موتور مناسب

اصلی ترین کاربرد روغن موتور عبارت است: روان سازی قسمت‌های متحرک موتور، به حداقل رساندن اصطکاک و فرسایش، کمک به کاهش حرارت و جذب ذرات معلق و رسوبات لجنی حاصل از احتراق. از آنجا که روغن موتور باید این چند کار را به طور همزمان انجام دهد، فرمولاسیون شیمیایی پیچیده‌ای را می‌طلبد. اما برای آگاهی از عملکرد روغن موتور، چگونگی رده‌بندی آن و انتخاب نوع صحیح روغن موتور برای خودرویتان، نیازی نیست شیمیدان یا مهندس شیمی باشید؛ بلکه کافی است با انواع مختلف روغن موتور، رده‌بندی و علائم و اختصارات آن آشنا شوید. ما در این مقاله از کارواکس اطلاعات لازم در مورد روغن موتور را ارائه کردیم، با ما همراه باشید.

انواع مختلف روغن‌ موتور

روغن‌های موتور به سه نوع کلی تقسیم می‌شوند:

• الف: مینرال (ارگانیک)
• ب: سنتتیک
• ج: نیمه سنتتیک (Premium)

الف: مینرال

روغنی است که برپایه نفت خام ساخته می‌شود و سال‌هاست در خودروها به کار می‌رود، که همه ما با آن آشنایی داریم.

 ب: سنتتیک

 روغنی است که از ترکیبات شیمیایی یا پولیمراسیون هیدروکربن‌ها (Olefins) تولید می‌شود نه از تصفیه نفت خام. این نوع روغن اولین بار در موتورهای جت به کار گرفته شد و به دلیل مزایایی که نسبت به نوع مینرال داراست، در سالیان اخیر مصرف آن در خودروها نیز فزونی یافته است. روغن‌های سنتتیک انواع مختلف با مواد تشکیل دهنده متفاوت دارند که این موضوع آنها را از لحاظ کیفیت و نوع مصرف نیز با یکدیگر متمایز می‌کند. از بین صدها نوع روغن سنتتیک با فرمولاسیون‌های مختلف که هر یک محاسن و معایبی دارند، نوعی که برپایه Poly alpha olefins یا به اختصار (PAO) ساخته می‌شود و مقادیر کمی هم Ester دارد، دارای کارایی و مقبولیت بیشتری است.

مزایای روغن های موتور سنتتیک

1. کاهش مصرف روغن به دلیل عمر بیشتر آن
2. غیرخورنده و غیرسمی بودن
3. تبخیر شوندگی پایین
4. دمای سوختن بال
5. مقاومت در برابر اکسیداسیون بالا
6. دارا بودن شاخص ویسکوزیته بالا به صورت طبیعی (عکس‌العمل سریع در مقابل تغییرات دما)
7. کاهش مصرف سوخت تا ۴/۲ درصد
8.  نقطه روان شدن پایین
9. قابلیت استفاده از روغن‌های با گستره ویسکوزیته زیاد بدون نگرانی از شکست پلیمرها (در ادامه توضیح داده خواهد شد.) عیب این نوع روغن‌ها نیز قیمت بالای آنها و عدم تطابق کامل با موتورهای دارای تکنولوژی قدیمی است.

 ج: نیمه سنتتیک 

مخلوطی است از روغن سنتتیک و مینرال (ارگانیک). این نوع روغن کیفیت روغن‌های سنتتیک را ندارد اما در شرایط سخت نظیر دماهای بالا و یا بار زیاد عملکرد بهتری نسبت به نوع مینرال از خود نشان می‌دهد و بیشتر در وانت‌ها و SUVها مصرف می‌شود و قیمت آن نیز کمی بیشتر از مینرال‌هاست.

روغن موتور مناسب برای خودرو

برای آگاهی از این که کدام روغن برای خودروی شما مناسب است، بهترین منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو یا برچسب‌های داخل محفظه موتور (در صورتی که نوع روغن مشخص نشده، معنای آن استفاده از همان نوع قدیمی مینرال است). استفاده از روغن مینرال یا نیمه سنتتیک برای موتوری که تنها استفاده از روغن سنتتیک در آن توصیه شده، می‌تواند برای موتور خطرآفرین باشد اما در مقابل استفاده از روغن‌های سنتتیک یا نیمه سنتتیک برای موتورهایی که برای استفاده از نوع مینرال طراحی شده‌اند (موتورهای قدیمی) با تمهیدات خاصی، از نظر تولیدکنندگان روغن‌های سنتتیک بلامانع است، اما بسیاری از متخصصان به دلایل زیر این کار را نیز اشتباه و مضر می‌دانند:

• هر یک از انواع مختلف روغن‌های سنتتیک با توجه به فرمول شیمیایی، قابلیت تطابق با برخی انواع لاستیک‌ها و الاستومرها را ندارد و در نتیجه اگر از روغن سنتتیکی با فرمول خاصی برای موتورهای با واشرها و درزبندهایی که با آن فرمول روغن سازگار نباشد، استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از این قبیل خواهد شد .

روغن‌های مینرال سبب تورم واشرها و جلوگیری از نشتی آنها می‌شوند اما روغن‌های سنتتیک در مورد برخی انواع واشرها فاقد این خاصیت هستند و حتی بعضی از آنها باعث خورده شدن برخی از انواع واشرها می‌شوند.حتی استفاده از روغن سنتتیک با مواد تشکیل دهنده‌ای متفاوت با مندرجات دفترچه راهنمای خودرو، برای خودروهایی که با این نوع روغن کار می‌کنند نیز می‌تواند خطرساز باشد، چه رسد به استفاده از این نوع روغن‌ها در موتورهایی که برپایه استفاده از روغن مینرال طراحی شده‌اند.

• روغن‌های سنتتیک در مقایسه با روغن‌های مینرال با لایه نازکتری روی قطعات موتور می‌نشیند (به همین دلیل فاصله قطعات ثابت و متحرک موتورهایی که با روغن سنتتیک کار می‌کنند، کمتر است) لذا استفاده از این نوع روغن برای موتورهایی که براساس تکنولوژی قدیمی مینرال طراحی شده‌اند باعث نشتی پیستون خواهد شد.

البته این مورد از طرف سازندگان روغن‌های سنتتیک با دلایل قابل قبولی رد می‌شود اما در عمل این مشکل در خودروهای قدیمی دیده شده است. اگر سال‌هاست از روغن مینرال استفاده می‌کنید و خودرویتان دارای تکنولوژی قدیمی است، از این نوع روغن‌ها استفاده نکنید اما در صورتی که خودرویی با تکنولوژی نسبتاً جدید دارید و از بی‌خطر بودن تعویض روغن از مینرال به سنتتیک یا نیمه سنتتیک مطمئن هستید، از نوعی که برپایه PAO ساخته شده است استفاده کنید و این موضوع را نیز از یاد نبرید که با تعویض روغن از مینرال به سنتتیک، رسوبات پخته شده روغن‌های مینرال از روی قطعات موتور کنده و در موتور غوطه‌ور می‌شوند و پس از مدتی موتور از کار می‌افتد.

به همین علت قبل از این تعویض باید موتور را یا به طور کامل رسوب زدایی و یا از روغن‌های فلاشینگ (Flush Oil) استفاده کنید (این نوع روغن فقط مخصوص تمیزکردن موتور است)؛ به این ترتیب که روغن مینرال را بدون تعویض فیلتر تخلیه و روغن فلاشینگ را جایگزین کنید و اجازه دهید موتور ۲۰ دقیقه در جا کار کند، پس از آن می‌توانید روغن فلاشینگ را تخلیه، فیلتر را تعویض و روغن سنتتیک یا نیمه سنتتیک را جایگزین کنید.

ویسکوزیته روغن‌ها

ویسکوزیته روغن‌ها، ویسکوزیته یا گرانروی یکی از مختصات فیزیکی سیالات است که به مقاومت آنها در برابر جریان یافتن بستگی دارد. به طور مثال آب دارای ویسکوزیته پایین و عسل دارای ویسکوزیته بالاست. ویسکوزیته مایعات تابعی از دماست، به این معنا که با افزایش دما ویسکوزیته کم و با کاهش دما ویسکوزیته افزایش می‌یابد. ویسکوزیته در مورد روغن، به طور عامیانه، با نام وزن نیز شناخته می‌شود. روغن‌ها با ویسکوزیته‌های مختلف برای شرایط آب و هوایی گوناگون تولید می‌شوند.

استفاده از روغن با ویسکوزیته بالا در زمستان، روانکاری موتور را تا زمان گرم شدن به تأخیر می‌اندازد و در این مدت روغن به تمامی قسمت‌های موتور نخواهد رسید، همچنین استفاده از روغن با ویسکوزیته پایین در تابستان باعث سایش قطعات موتور می‌شود. پس انتخاب ویسکوزیته مناسب برای روغن موتور یک خودرو، کاملا تابع شرایط آب و هوایی است. البته به تازگی روغن‌های چهارفصل (Multi Grade) یا همان چند ویسکوزیته، نیاز به تغییر روغن، به نسبت تغییر فصل یا شرایط آب و هوایی را تا حدودی برطرف کرده‌اند اما استفاده از تنها یک نوع روغن چهارفصل از نوع مینرال برای تمامی فصول نیز با توجه به دلایلی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، پیشنهاد نمی‌شود.

انجمن مهندسین خودرو (SAE) برای راحتی کار، میزان ویسکوزیته روغن‌ها را با اعدادی طبقه‌بندی کرده است. این طبقه‌بندی برای روغن موتور بین ۰ تا ۶۰ است. روغن‌های تابستانی که در دماهای بالا از غلظت کافی برخوردارند، اعداد ویسکوزیته‌ای در حد ۳۰ تا ۶۰ دارند (هرچه هوا گرمتر باشد باید از روغن با عدد ویسکوزیته بالاتر استفاده شود) و روغن موتور‌های زمستانی که در دماهای پایین به راحتی جریان می‌یابند، اعداد ویسکوزیته‌ای مابین ۰ تا ۲۵ دارند (هرچه هوا سردتر باشد باید از روغن با عدد ویسکوزیته پایین‌تر استفاده شود).

همچنین بخوانید: شستشوی بدون آب اتومبیل چیست و چگونه انجام می شود؟

برای تشخیص راحت‌تر، بعد از عدد ویسکوزیته روغن‌های زمستانی حرف W درجه می‌شود که مخفف Winter است، همچنین به دلیل آن که این طبقه‌بندی توسط Society of Automotive Engineers ابداع شده است، همیشه قبل از درج عدد ویسکوزیته مخفف نام این انجمن (SAE) نیز نوشته می‌شود.

روغن‌هایی که تنها دارای یک ویسکوزیته‌اند، تک ویسکوزیته نام دارند اما روغن‌هایی که در سال‌های اخیر با کمک علم شیمی و با افزودن پلیمر به روغن پایه تولید می‌شوند، توانایی داشتن ویسکوزیته‌های مختلف در دماهای مختلف را دارند. این موضوع باعث می‌شود روغن در تمامی شرایط آب و هوایی از غلظت لازم برخوردار باشد که این نکته علاوه بر افزایش عمر موتور، تا حدی باعث کاهش مصرف سوخت نیز خواهد شد.

از این رو روغن‌های تک ویسکوزیته کم کم از رده خارج می‌شوند و تنها کاربرد این نوع روغن‌ها در خودروهای سواری، برای موتور خودروهای Race است که Heater یا گرم کن روغن دارند. کد SAE در روغن‌های چهار فصل دو جزئی است: عدد اول همراه حرف W مربوط به پایین‌ترین ویسکوزیته و عدد دوم بالاترین ویسکوزیته روغن است.

همان طور که گفته شد، روغن‌های چند ویسکوزیته به واسطه افزودن پلیمر به روغن ساخته می‌شوند. این پلیمرها به روغن اجازه می‌دهند در دماهای مختلف ویسکوزیته‌های مختلفی داشته باشد. در هوای سرد پلیمرها در خود جمع و باعث جریان یافتن راحت‌تر روغن می‌شوند و در گرما شروع به باز شدن به صورت زنجیره‌های بلند می‌کنند و روغن غلیظ می‌شود اما این افزایش و کاهش ویسکوزیته تنها تا حد مشخص شده برای همان روغن است، مثلا یک روغن ۱۰W-۳۰ روغنی است با ویسکوزیته ۱۰ که در زمان گرم شدن ویسکوزیته آن بیش از ۳۰ نخواهد شد یعنی اگر این روغن در دمای ۱۰۰ درجه به ویسکوزیته ۳۰ برسد، در دماهای بالاتر نیز ویسکوزیته‌ای بیش از ۳۰ نخواهد یافت که این موضوع به دلیل مقدار پلیمر افزوده شده برای دستیابی به عدد حداکثر ۳۰ برای روغن ۱۰W-۳۰ است.

آنچه باید در استفاده از این نوع روغن‌ها به خصوص در مناطق سردسیر مد نظر قرار گیرد، انتخاب روغن با کمترین فاصله ویسکوزیته است به این معنا که در زمستان با توجه به کمترین دمای منطقه سکونت خود و در تابستان با توجه به بالاترین دما، روغن مطلوب را انتخاب کنید و از روغن‌هایی که از دماهای بسیار بالا تا دماهای بسیار پایین را پوشش می‌دهند، استفاده نکنید زیرا پلیمرهای موجود در این نوع روغن‌ها بسیار زیاد است و این پلیمرها پس از مدتی شکسته و با رسوبات موجود در روغن ترکیب می‌شوند و می‌توانند باعث چسبیدن رینگ و یا مشکلاتی از این قبیل شوند (ضرر استفاده از این روغن‌ها در موتورهای دیزلی بیشتر است). روغن‌های ۵W-۳۰, ۵W-۵۰ و ۱۰W-۴۰ با گستره ۲۵ تا ۴۵تایی از این گونه‌اند.

(روغن‌های سنتتیک و نیمه سنتتیک از این قاعده مستثنی هستند). شاید بگویید روغن ۲۰W-۵۰ هم روغنی است با گستره ۳۰تایی، مشابه ۱۰W-۴۰، اما چنین نیست زیرا ۲۰W-۵۰ از پایه سنگین‌تر ۲۰ شروع می‌شود و برای ویسکوز شدن رسیدن به عدد ۵۰ به پلیمر بسیار کمتری نیاز دارد تا روغن ۱۰W-۴۰ که دارای پایه ۱۰ است و باید توانایی رسیدن به عدد ۴۰ را داشته باشد. از این رو روغن‌های ۱۰W-۴۰ مینرال از سوی کمتر خودروسازی توصیه می‌شود و حتی برخی کارخانه‌ها استفاده از آن را مساوی با خارج شدن خودرو از گارانتی می‌دانند.

همچنین بخوانید: معرفی 3 واکس داشبورد پرفروش سال 1402

پس تا آنجا که ممکن است در مورد روغن‌های مینرال سعی کنید به نسبت شرایط آب و هوایی محل سکونت خود، فاصله کمتری را بین دو عدد SAE انتخاب کنید و این را بدانید که هر چه ویسکوزیته زمستانی عدد کمتری باشد، برای ویسکوزیته شدن و رسیدن به اعداد ویسکوزیته بالاتر به پلیمر بیشتری نیاز دارد و پلیمر زیاد نیز برای موتور خودروی شما مضر است.

با توجه به شرایط آب و هوایی بیشتر نقاط ایران، در بین روغن‌های موجود در کشور (از نظر ویسکوزیته) روغن‌های ۲۰W-۵۰ برای دماهای بین ۱۰- تا ۴۰+ و ۲۵W-۵۰ برای دماهای بین ۵- تا ۴۰+ دارای عملکرد مناسبی هستند. (روغن‌های ۲۵W-۵۰ و ۲۰W-۵۰ در گرمای تابستان شرایط یکسانی دارند و فقط در شرایط سرد، بین ۱۰- و حدود ۲۰W-۵۰ بهتر جریان می‌یابد اما ۲۵W-۵۰ پلیمر کمتری دارد). البته بنا به دلایل بالا روغن ۲۰W-۴۰ برای زمستان انتخاب مناسب‌تری است اما متأسفانه این نوع روغن در کشورمان کمتر یافت می‌شود.

همچنین اگر در نقاط سردسیر کشور، مانند آذربایجان یا چهار محال و بختیاری زندگی می‌کنید (دماهای زیر ۱۰- درجه سانتی گراد) و ناچار به استفاده از روغن‌های با پایه زمستانی ۱۰ یا ۵ هستید، حتما سعی کنید از روغن‌های چند ویسکوزیته‌ای استفاده کنید که عدد سومشان بیشتر از ۳۰ نباشد.

کدهای API

با پیشرفت روزافزون تکنولوژی ساخت موتورها، روغن‌های موتور نیز همگام با آنها دستخوش تغییر در سطح کیفیت و نوع مواد افزودنی شده‌اند. انستیتو مواد نفتی امریکا (API) برای طبقه‌بندی و جداسازی روغن‌ها برحسب کیفیت و فناوری ساخت آنها، به کدبندی خاصی اقدام کرده است. این کدها دو حرفی‌اند. حرف اول نشان دهنده این است که روغن مربوطه برای استفاده در خودروهای دیزلی است یا بنزینی.

اگر کد با حرف C شروع شود (مخفف Commercial) روغن برای استفاده در خودروهای دیزلی و اگر با حرف S شروع شود (مخفف Service) برای استفاده در خودروهای بنزینی طراحی شده است. اما حرف دوم که نشان دهند کیفیت و فناوری ساخت روغن است، برحسب الفبای انگلیسی از حرف A شروع شده و تاکنون در مورد خودروهای بنزینی تا حرف M (سال ۲۰۰۵) و در مورد خودروهای دیزلی تا حرف I ارتقا یافته است.

درباره خودروهای دیزلی بعد از حروف مذکور در مواردی اعداد ۲یا ۴ نیز دیده می‌شود که نشان می‌دهد روغن برای موتورهای ۲ زمانه ساخته شده یا ۴ زمانه. همیشه نوع ارتقا یافته روغن (با کد بالاتر)، خواص انواع قبلی را نیز داراست یعنی می‌توان از آن در خودروهایی که انواع قدیمی‌تر روغن در دفترچه راهنمایشان پیشنهاد شده است نیز استفاده کرد اما استفاده از روغن قدیمی‌تر (با کد پایین‌تر) برای موتوری که روغنی با کد جدیدتر برای آن توصیه شده، بسیار مضر است.

برخی روغن‌ها قابلیت تأمین نیازهای هر دو نوع موتور دیزلی و بنزینی را دارند و کد این نوع روغن‌ها نیز به صورت ۲ تایی نوشته می‌شود که همیشه کد اول مربوط به خودروهای دیزلی و کد دوم مربوط به خودروهای بنزینی است مانند CD/SHAPI. لازم به ذکر است، علاوه بر API انواع دیگری از استانداردهای روغن از جمله ILSAC و CCMC نیز وجود دارند که به دلیل رواج کمترشان، از پرداختن به آنها خودداری می‌کنیم.

سمبل API به دلیل استاندارد بودن اعداد API در جهان، تمامی تولیدکنندگان روغن برای معرفی فناوری ساخت روغن‌هایشان از این کدها استفاده می‌کنند اما اگر روغن موتور شرکتی از سوی خود API تأیید شده باشد، سمبل API روی آن درج می‌شود. این سمبل معرف مطالب زیر است: نیمه بالایی بیانگر API است. قسمت وسط نشان دهنده ویسکوزیته روغن است. قسمت پایینی نشان می‌دهد که آیا روغن مصرفی باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود یا نه.

در صورتی که عبارت Energy Conserving در این قسمت نوشته شده باشد، به این معناست که این روغن با کاهش اصطکاک در موتور میزان مصرف سوخت را تا ۵/۱ درصد کاهش می‌دهد، همچنین اگر روغنی بتواند مصرف سوخت را تا ۷/۲ درصد کاهش دهد، آن را Energy Conseving ۲ می‌نامند.

افزودنی‌های روغن موتور

●Zinc (روی)

روی به عنوان افزودنی برای جلوگیری از سایش فلز با فلز به روغن اضافه می‌شود. در شرایط طبیعی که روغن کار خود را به خوبی انجام دهد، چنین اتفاقی به ندرت روی می‌دهد اما در صورت بروز آن، روی با فلز واکنش می‌دهد و از خراشیده شدن فلز جلوگیری می‌کند ۱۱ درصد روی (از ۱۰۰ درصد مواد افزودنی) برای مصارف عادی کافی است.

در موتورهایی که در دورهای بالا کار می‌کنند یا دارای توربوشارژر هستند، به روی بیشتری نیاز است ولی روی بیشتر به معنای محافظت بیشتر نیست بلکه محافظت از نظر زمانی طولانی‌تر است و در صورتی که میزان تماس فلز با فلز بسیار زیاد باشد، میزان بالای روی می‌تواند باعث ایجاد رسوب شود.

●Detergent

یا همان شوینده باعث می‌شود رسوبات اسیدی که از مخلوط سوخت و آب تولید می‌شوند، جذب روغن شوند و از رسوب دادن و چسبیدن آنها روی قطعات جلوگیری می‌کند. البته در مورد خودروهایی که مدت‌ها با روغن‌های بدون شوینده قدیمی (یا با شوینده‌های ضعیف قدیمی) کار کرده‌اند، استفاده از روغن‌های دارای شوینده‌های قوی و جدید باعث می‌شود رسوبات چسبیده به قطعات موتور کنده شود و خرابی در موتور به بار آید از این رو به رغم توصیه API و تولیدکنندگان روغن مبنی بر امکان استفاده از روغن‌های با کد API بالا در خودروهای قدیمی، سعی کنید از روغنی که دارای کد API بسیار بالاتر از نوع پیشنهاد شده برای خودرویتان است، استفاده نکنید.

علاوه بر Detergent و Zinc که امروزه رکن اصلی افزودنی‌های روغن محسوب می‌شوند، مواد دیگری نیز برای جلوگیری از ایجاد کف، اکسیداسیون، خوردگی، زنگ زدگی و غیره به روغن افزوده می‌شود.

برای داشتن روغن موتور خوب و مناسب ...روغن پایه باید خاصیت های زیر را داشته باشد:

• بالا بودن شاخص گرانروی
• پایداری در برابر اکسیداسیون
• نقطه ریزش پایین Low Pour Point
• پایین بودن فراریت Low Volality

خواص و ویژگی های روغن موتور 

با توجه به موارد بالا روغن موتور تولید شده دارای خواص زیر است:

• داشتن گرانروری (Viscosity) مناسب برای شرایطی که بکار میرود.
• بالا بودن عدد شاخص گرانروی
• نقطه اشتعال بالا (High Flash Point)
• نقطه ریزش پایین (Low Pour Point)
• مقاومت در برابر تولید کف
• داشتنن خاصیت قلیایی مناسب
• داشتن خاصیت پاک کنندگی مناسب
• پایین بودن فراریت (Low Volality )

1. گرانروی Viscosity

 گرانروی یا چسبندگی در صنعت روغن سازی موضوعی اساسی بشمار میرود و آن خاصیت مقاومت مایع در مقابل نیرویی است که مایع را به جاری شدن وادار میکند. گرانروی تابعی از دماست. هر چه دما بیشتر شود٬ گرانروی کمتر می شود. بطور خلاصه چسبندگی خاصیتی از مایعات روغن کاری است که اصطکاک ایجاد شده بین لایه های مجاور را در توده مایع در حال جریان نشان میدهد. این اصطکاک را اصطکاک بین مایعی Fluid Friction می نامند٬ که میزان برشی را که در میان لایه های مولکولی یک مایع به وجود می آید٬ مشخص می کند.گرانروی روغن معمولا در دمای 40 و 100 درجه سانتیگراد اندازه گیری میشود.

2. شاخص گرانروی

تغییرات گرانروی را در اثر دما با شاخص (VI) نشان میدهند. عدد VI روغن از مقایسه با دو روغن Pennsilvenia که دارای VI=100 و از نوع پارافینی است... و ...روغن های Texas یا Gulf Coast که VI صفر دارند و از نوع نفتینی هستند٬ بدست می آیند. هر چه مقدار شاخص گرانروی بزرگتر باشد٬ گرانروی روغن با تغییرات دما کمتر تغییر می کند که نشانه کیفیت بیشتر روغن است.

3. نقطه اشتعال Flash Point

 درجه حرارتی است که در آن روغن به اندازه ای بخار شده که به محض مجاورت با یک شعله به سرعت مشتعل شود. ( این پدیده به صورت لحظه ای است و برای بدست آوردن نقطه اشتعال از آزمایشگاه ساده ای که در یک مدرسه راهنمایی وجود دارد نیز میتوان استفاده کرد... البته با در نظر گرفتن تهویه شدن هوا!! )
در مورد روغن هایی با گرانروی برابر و بنیان نفتی مختلف٬ متفاوت است. روغن های پارافینی نقطه اشتعال بالاتر از دیگر انواع روغن دارند. برای یک روغن با بنیان مشخص هر چه گرانروی بیشتر باشد٬ مشلما نقطه اشتعال نیز بالاتر است و هر چه نقطه اشتعال و احتراق روغن بهم نزدیک تر باشد٬ بهتر است.

4. نقطه ریزش Pour Point

 حداقل درجه ای که در آن روغن پس از سرد شدن تدریجی و تحت شرایط معین ٬ جاری گردد را نقطه ریزش گویند. فشار و شرایطی که روغن با آن روبرو است در نقطه ریزش آن تاثیر میگذارد و این تاثیر اغلب در جهت بالا رفتن نقره جوش است. روغن هایی که برا ی کار در شرایط سرد انتخاب شده اند باید نقطه ریزش پایینی داشته باشند.

در این مورد نکات زیر قابل تامل است:

• نقطه ریزش روغن کمتر از حداقل درجه حرارت محیطی باشد که در آن کار میکند.
• نقطه ریزش روغن کمتر از حداقل درجه حرارت کارکرد سیستم مکانیکی باشد که در آن مصرف میشود.

5. خاصیت قلیایی

 اکثر مواد افزودنی دارای خاصیت خنثی کردن مواد اسیدی حاصل از احتراق و اکسیداسیون روغن می باشند. در مواقعی که نیاز به خنثی کردن مقدار زیادی از مواد اسیدی می باشد ( مثل روغن هایی که سوخت آنها دارای مقدار زیادی گوگرد است) باید از مواد پاک کننده ای که دارای خاصیت بازی زیادی هستند استفاده نمود. باری نشان دادن غلظت این مواد در روغن خاصیت خنثی کنندگی آنها از عدد بازی کل Total Base Number = TBN استفاده می شود.

6. پایداری در برابر اکسیداسیون

یکی دیگر از خصوصویات مهم روغن موتور مقاومت آن در برابر اکسیداسیون تحت شرایط درجه حرارت بالا در کارتل و مجاورت هوا می باشد. خراب شدن روغن موتور باعث ازدیاد گرانروی آن و ایجاد رسوب شدید خوردگی یاتاقان ها خواهد شد. در مواردی که حجم کارتل کم است سرعت خراب شدن روغن بسیار زیاد خواهد بود. به عنوان یک قاعده کلی هر چه درجه حرارت عملکرد موتور افزایش یابد ٬ به روغنی با مقاومت بیشتر در برابر اکسیداسیون نیاز است.

روغن‌های تصفیه شده 

تصفیه روغن کاری است که از قدیم انجام می‌شود. در این روش افرادی که شغلشان تعویض روغن خودرو است با عبور دادن روغن‌های مصرف شده از صافی‌ها و فیلترها و انجام دادن برخی عملیات‌های شیمیایی این روغن مصرف شده را تقریبا به حالت اولیه خود، یعنی قبل از سوختگی در می‌آورند؛ اما این روغن هیچ گاه خواص اولیه خود را باز نمی‌یابد و در عملکرد موتور هم خیلی تاثیرگذار نخواهد بود. این روغن‌های تصفیه شده معمولا نتیجه ترکیب چند روغن مختلف با یکدیگر هستند و از نظر علمی برای خودروهایی که دور موتور بالا دارند اصلا مناسب نیستند. این روغن‌ها معمولا برای خودروهای سنگین استفاده می‌شوند؛ زیرا حجم روغنی که باید در آنها استفاده شود زیاد است و از طرفی دور موتورشان هم کم است.

شاید تنها حسن این روغن‌ها قیمت ارزان تر آنها باشد، اما بد نیست بدانید که قیمت این روغن‌ها تنها کمی از روغن‌های استاندارد کمپانی‌های مطرح ارزان‌تر است و از طرفی کارایی و تاثیر روغن‌های مرغوب را هم ندارند. یکی دیگر از عوارضی که روغن‌های غیر‌استاندارد برای قطعات خودرو شما دارد، این است که این گونه روغن‌ها جرمی را بر روی قطعات و داخل منافذ ظریف عبور روغن از خود به جا می‌گذارند که به مرور باعث مسدود شدن این منافذ و کانال‌ها می‌شوند و در نهایت باعث می‌شوند که برخی قطعات به صورت استاندارد روغن کاری نشوند که این موضوع آسیب جدی به قطعات داخل موتور وارد می‌کند.به این ترتیب توصیه کارشناسان این است که اگر برای تعویض روغن به یک مغازه تعویض روغنی می‌روید روغن‌های استانداردی را انتخاب کنید که توسط کمپانی‌های مطرح تولید شده‌اند.

بهترین زمان برای تعویض روغن موتور خودرو

زمان تعویض روغن روغن‌های جدید با کمک تکنولوژی‌های پیشرفته و افزودنی‌های مختلف کارکردهای بلندمدتی دارند اما همیشه تنها میزان کارکرد نوشته شده (برحسب کیلومتر یا زمان) روی ظرف روغن ملاک زمان تعویض نیست بلکه با افزایش هر یک از موارد ذیل، باید زمان تعویض روغن را تسریع بخشید:

• کارکرد در شرایط سخت مانند دورهای بالای موتور یا بار زیاد
• میزان در جا کارکردن خودرو (در ترافیک‌های سنگین)
• تعداد استارت‌ها در هوای سرد
• تنظیم نبودن موتور افزودنی‌ها

کارشناسان خودرو زمان مناسب تعویض روغن موتور را بین 5‌هزار تا 10‌هزار کیلومتر می‌دانند. حتی اگر بهترین برند روغن موتور را هم برای خودرو خود استفاده کرده‌اید، حتما بعد از 10 هزار کیلومتر آن را تعویض کنید. از آنجا که در شهرهای بزرگی مانند تهران بار ترافیک بسیار زیاد است و خودروها بیش از اینکه راه بروند پشت چراغ قرمز یا در ترافیک بی حرکت در حال کار کردن هستند، زمان تعویض روغن موتور 5 هزار کیلومتر است زیرا این 5 هزار تایی که یک خودرو در چنین شهری کار کرده است با احتساب توقف‌هایی که داشته عملا به اندازه 10 هزارتای جاده خواهد بود.

اما توصیه دیگر کارشناسان خودرو این است که هنگامی که می‌خواهید روغن را تخلیه کنید، بهتر است به مکانیک بگویید روغن را در ظرفی شفاف بریزد تا به محتویات درون موتورخودروی خود بیشتر آگاه شوید. ممکن است در روغن موتور شما ناخالصی‌هایی مانند براده‌های قطعاتی از موتور وجود داشته باشد که این خود نشانه‌ای است از اینکه موتور خودرو شما به رسیدگی‌های بیشتری نیاز دارد. این ظرف شفاف حتی می‌تواند حباب‌های آب را نیز به شما نشان دهد حباب‌هایی که احتمالا به علت قاطی شدن آب با روغن در روغن موتور به صورت کف سفیدرنگ دیده می‌شوند.

نکاتی که باعث افزایش عمر موتور و عملکرد بهتر آن خواهد شد.

1. با هر بار تعویض روغن، فیلتر را نیز حتما تعویض کنید (بدون توجه به میزان کارکرد آن).
2. از ترکیب چند روغن با یکدیگر بپرهیزید.
3. پس از استارت زدن اجازه دهید موتور حداقل ۱۵ ثانیه در جا کار کند و سپس تا مدتی با دور پایین برانید.
4. هیچ گاه از افزودنی‌ها استفاده نکنید زیرا ممکن است با افزودنی‌های موجود در روغن سازگار نباشد، این را نیز بدانید که مواد لازم در خود روغن موجود است.
5. از روغنی که بیش از سه سال از تاریخ تولید آن گذشته است، استفاده نکنید.
6. سیاه نشدن روغن، نشانه مرغوبیت آن نیست بلکه به این معناست که روغن قابلیت جذب ذرات اسیدی و ناخالصی‌ها را نداشته است.
7. در صورتی که سال‌هاست از روغن مینرال استفاده می‌کنید، آن را با نوع سنتتیک یا نیمه سنتتیک عوض نکنید.

جمع بندی 

روغن موتور یک محصول ضروری برای همه خودروهاست که انواع آن در بازار موجود است. روغن موتورهای تولید شده از خواص و ویژگی هایی مثل گرانروری، نقطه اشتعال، خاصیت قلیایی، خاصیت پاک کنندگی و ... برخوردار است که ما در این مقاله به طور کامل به آن پرداختیم. با توجه به اهمیت زمان تعویض روغن موتور، در مورد بهترین زمان تعویض آن نیز صحبت کردیم و بیان کردیم که چگونه روغن موتور مناسب را برای خودروی خود انتخاب کنید. مطالعه این مقاله به شما کمک می کند که شناختی بهتری از روغن موتورها داشته باشید و بتوانید یک انتخاب مناسبی انجام دهید، که امیداوریم این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد. خوشحال میشیم با نظرات و پیشنهادات خود تیم کارواکس را همراهی کنید.